پرسشنامه مهم‌ترین ابزار جمع‌آوری داده در علوم اجتماعی محسوب می‌شود، با استفاده از پرسشنامه که روشی رایج برای جمع‌آوری داده می‌باشد، می‌توان به سادگی به اطلاعات انبوه و ارزشمندی که قابل پردازش هستند دست یافت.
طراحی پرسشنامه
در تحقیقات بازار، پرسشنامه اصلی‌ترین ابزار برای رسیدن به پاسخ‌های مورد نیاز هر کسب‌وکار می‌باشد. بر اساس اهداف و نیازهای تحقیق روش‌های متنوعی برای نحوه پرسیدن سوالات از جامعه مورد نظر وجود دارد. ممکن است پرسشنامه به صورت رودرو، تلفنی یا پرسشنامه آنلاین پرسیده شود، در هریک از روش‌های گفته شده ماهیت پرسشنامه بر اساس اهداف تعیین می‌گردد.
طراحی یک پرسشنامه کارآمد که در واقع از مجموعه‌ای از سوالات تشکیل می‌شود، مستلزم رعایت چند رکن اساسی است. یکی از این ارکان پوشش اهداف پرسشنامه در قالب سوالات طراحی شده است.
اهداف طراحی پرسشنامه
از آنجایی که هدف اصلی در طراحی پرسشنامه، پاسخگویی به اهداف پرسشنامه می‌باشد، سوالات باید به گونه‌ای طراحی شوند که دربردارنده اهداف باشند. وجود هر سوال غیر مرتبط و خارج از اهداف که به طولانی شدن پرسشنامه و انحراف آن از اهداف تعیین شده تحقیق منجر شود، از کیفیت و پایایی پرسشنامه می‌کاهد.
برای طراحی پرسشنامه قبل از هر چیز نیاز داریم تا به درک روشنی از آنچه که باید حاصل شود، دست یابیم. بنابراین اولین قدم در طراحی پرسشنامه تهیه لیستی از اهدافی است که قصد داریم به کمک پرسشنامه به آنها برسیم. سپس این اهداف باید براساس سیر منطقی خود دسته بندی شوند. به عبارت دیگر طراح پرسشنامه باید بداند که مسیر اهداف چیست؟ از کجا شروع شده و به کجا باید ختم شوند. این دسته بندی سبب می شود که طراحی سؤالات ساده تر انجام شود. برای دستیابی به اهداف تحقیق باید هر یک از اهداف با سوال یا گروهی از سوالات پوشش داده شوند. به این ترتیب برای هر دسته از اهداف، سؤالات خاصی طراحی می شود. طراح پرسشنامه باید در نظر داشته باشد که برخی از سؤالات می تواند در رسیدن پاسخ به سؤالات متفاوت کمک کند. به این ترتیب باید دقت کرد که از به کار بردن سؤالات تکراری برای اهداف متفاوت اجتناب کرد.
طراح پرسشنامه
محقق هنگام طراحی پرسشنامه براساس تجربیات گذشته خود و دانش روز اقدام به این کار می‌نماید. او می‌تواند بسته به اهداف از یک پرسشنامه استاندارد استفاده کند و یا چند پرسشنامه که با موضوع مورد نظر و اهداف آن در ارتباط هستند را مورد مطالعه قرار دهد و یک پرسشنامه با ترکیبی از این سؤالات طراحی کند. به هر حال چه از یک پرسشنامه استاندارد استفاده شود و چه یک پرسشنامه ترکیبی طراحی شود، طراح یک پرسشنامه خوب باید خلاقیت نیز داشته باشد. همیشه با کمی مطالعه و تحقیق در رابطه با موضوع پرسشنامه، اهداف مورد نظر و دانش به روز شده در این زمینه می‌توان پرسشنامه به مراتب بهتری طراحی نمود.
طراح پرسشنامه همچنین باید بر خروجی‌های پرسشنامه اشراف داشته باشد. باید مطمئن شود که خروجی‌ها و داده‌های حاصله از این پرسشنامه به راحتی، فرد را در رسیدن به اهداف هدایت می کند.
ویژگی یک پرسشنامه خوب
به طور کلی برخی از ویژگی‌های یک پرسشنامه خوب، معتبر بودن، سادگی و قابل‌درک بودن سوالات و مختصر بودن طول پرسشنامه است. طراح پرسشنامه در حین طراحی باید علاوه بر رعایت توام این ویژگی‌ها اصل مطابقت با اهداف را نیز رعایت نماید.
